Aşk olsun Elif Shafak

Sever(d)im Elif Şafak'ı. İlk "Pinhan"ını okudum, sonra "Mahrem"ini. Türkçeyi iyi kullanan, romanlarında, romanına has atmosferi yaratabilen, entellektüel derinlik vereceğim, çok önemli şeyler söyleyeceğim diye romanı piç etmeden, derdini alttan alta anlatabilen bir yazardı. Tüm bunların yanında kendisi iyi yazabilen ilk güzel yazar olarak farklı bir ünvana da sahipti gözümde. Gelgelelim düşüşü hızlı oldu bu güzel ablamızın nazarımda. Önce Türkçesini kaybetti ingilizce yazmaya başladı, sonra ilk romanlarında benim kendisini sevme sebebim olan romanlarındaki atmosfer naylonlaştı ve suni, zorlama bir hal aldı. Derdini büyük puntolarla anlatmaya başlayınca yukarıda saydığım kalelerinin hepsini kaybetmiş oldu.

Yine de merak ederim yazdıklarını. Malum, daha piyasaya düşmeden sevmiştim ben kendisini :) Doğan'a transfer olduktan sonra ikinci kitabını da çıkardı Elif Shafak. Bu kitap da daha öncekiler,(Araf, Baba ve Piç) gibi İngilizce yazılıp daha sonra Türkçeye çevrilmiş. Hayırlı olsun. Kitabı birkaç defa elime alıp karıştırma şansım oldu. Zaten internette de kitapla ilgili yazılara ve Elif Şafak'ın röportajlarına denk gelmiştim. Okumadığım kitaba Allah ne verdiyse bindirme gibi bir niyetim yok ama evet herkes gibi önyargılarım var ve bu önyargılar kitabı hemen alıp okuma heyecanımı söndürdü. Belki çok etkileyici, iz bırakacak bir romanı okuma fırsatını erteliyorum ama bu ertelemenin sebepleri muhtelif.

Kitabı çıktıktan sonra verdiği röportajlarının birinde şuna yakın birşey söylüyordu güzel ablamız; "Amerika'da en çok okunan şair Mevlana. İslam dünyasının Shakespeare'i diye biliniyor. Boston'da yaşayan Yahudi Amerikalı bir ev kadını olan Ella için Mevlana ne ifade ediyor? Ben bu romanımda buna bakmak istedim" Öncelikle Amerikalıların Mevlanaya bakışı, turistlerin semazen görme tutkusu, bana buram buram oryantalizm kokmuştur her daim. Türkiye'ye gelip mistik Mevlana'nın müridlerinin dansını izleyip, doğunun gizemini çözmüş olarak ülkesine dönen turistler hakkında kelamı var mıdır acaba Edward Said'in. Hadi ben peşin hükümlüyüm ve bu yargım arızalı. Bu insanlar gerçekten ilahi aşkı Mevlanada bulan derin vatandaşlar, peki bu hikayeyi ben niye Elif Şafak'tan dinleyeyim. Hadi bunu da becerdi Elif Şafak ve gerçekten böyle bir derdi olan yahudi amerikalı ev kadınının hikayesini hakkıyla anlatmayı becerdi. Bunu niye ingilizce yaparsın. Şimdi Elif Şafak Türk edebiyatına mı katkı yapmaktadır. Kendisi ilk romanlarıyla Türk edebiyat tarihindeki yerini halihazırda almıştır ama Araf'tan itibaren onu İngiliz edebiyatı çerçevesinde değerlendirmek gerekir kanımca. Benim için, Salman Rusdie'nin Hint edebiyatına katkısı neyse, Elif Shafak'ın da Türk edebiyatına katkısı odur. Eğer çeviri roman okuyacaksam da muhakkak ki Elif Şafak'tan daha iyi yazarlar bulurum. Bunun ötesinde kitabı çevirmenin, elif şafakla beraber çevirme işi var ki bu, okuduğumuz romanın kaşını gözünü iyice birbirine karıştıran garaib bir olay. David'in veya Ella'nın ağzına konmuş alaturka cümleler, kelime seçiminde tercih edilmiş eski kelimeler y ada karakterlerin tepkilerini "yerel" benzetmelerle anlatmak çevirmenin işi midir, Elif Şafak'ın metni yerelleştirme gayreti midir?

Romanı okumadığım için hakkında iyidir veya kötüdür şeklinde kesin hüküm veremem, zira bahsettiklerim beni rahatsız eden tamamen kişisel önyargılardan ibarettir. Yine de, yukarıya koyduğum, kitabın pazarlanmasında kullanılan fotoğraftan başlamak üzere pekçok şey var göze batan. Nihayetinde "aşk evrenseldir" iddiasıyla yola çıkarak evrensel bir hikaye anlatıyorum kılıfıyla yurtdışına mistisizm pazarlamaya çalışan bunu da eldeki yerli okurlarını kaybetmeden kıvırmayı denemiş sanki Shafak. Kendini göstermek için Avrupa kupası maçlarını kollayan, ligindeki maçlara asılmayan bununla birlikte taraftarı küstürmemek için de arada boş koşu yaparak alkış almaya çabalayan futbolcu kıvamında ki hiç haz etmem maç seçen futbolcudan da okur seçen yazardan da. Yeni model Nedim Gürsel olma yolunda koşar adım ilerliyor Shafak, yolu açık olsun.